Bismarck heeft gesproken en we hebben hem nu eindelijk in het echt kunnen horen. Vorig jaar werden enkele 122 jaar oude geluidsopnamen uit het laboratorium van de Amerikaanse uitvinder Thomas Edison ontcijferd. Groot nieuws want eindelijk kon worden bewezen dat de rijkskanselier Otto von Bismarck geen piepstemmetje had, zoals vaak werd verondersteld.
In 1878 vroeg de Edison een patent aan op zijn fonograaf, waarmee hij geluid kon opnemen en weer kon afspelen. Edison gebruikte daarvoor zogenaamde wasrollen, een mengsel van paraffine en bijenwas. In 1957 werden enkele oude wasrollen uit Edisons erfenis gevonden, maar het duurde tot vorig jaar dat eindelijk het verhaal achter de geluidsopnamen duidelijk werd.
In 1889 en 1890 reisde Theo Wangemann, een Duitse medewerker van Edison, naar Europa om de fonograaf te demonstreren en om de hoge kringen van het belang ervan te overtuigen. Wangemann reisde naar de Parijse wereldtentoonstelling en vervolgens naar Berlijn. In september 1889 demonstreerden Wangemann en de inmiddels ook naar Duitsland gevaren Edison de fonograaf aan het hof van keizer Wilhelm II in Potsdam. De keizer was enthousiast, maar weigerde in het apparaat te spreken. De zevenjarige kroonprins mocht wel wat zeggen.
Twee weken later had Wangemann wel succes bij Bismarck. De rijkskanselier had volgens Wangemann een boodschap aan alle Duitsers voorbereid, maar op het laatste moment besloot hij tot wat “gekkigheid”. Zo leren we Bismarcks stemgeluid nu kennen aan de hand van wat losse liederen en gedichten. “In good old colony times, when we lived under the king”, droeg Bismarck gedreven voor. Om vervolgens in een dikke minuut flarden van het Franse volkslied, een studentenlied en een gedicht van de romantische dichter Ludwig Uhland te reciteren. Hij besloot met een wijze raad aan zijn zoon om vooral maat te houden bij “Arbeit, Essen und Trinken”.
De Realpolitiker Bismarck had niet door dat hij zijn politieke boodschap nog tot ver na zijn dood had kunnen laten doorklinken. Hetzelfde gold voor de Russische tsaar Alexander III, die in oktober 1889 in de Russische ambassade in Berlijn nauwelijks onder de indruk van Edisons fonograaf was en met geen woord tegen de wasrol wenste te spreken.
In tegenstelling tot Bismarck, de Duitse keizer en de Russische tsaar schatte de stokoude generaal Helmuth von Moltke, geboren in 1800, de fonograaf wel op waarde. “Deze nieuwste uitvinding van de heer Edison is inderdaad verbazingwekkend”, sprak de strateeg uit de Frans-Duitse Oorlog van 1870 op 90-jarige leeftijd. “Ze maakt het mogelijk, dat een man die al in zijn graf ligt, nog eenmaal zijn stem verheft en het heden begroet”. Moltke stierf een jaar later. Waarschijnlijk is zijn stem de oudste die nu nog te beluisteren is. Dankzij Edisons fonograaf.
Erik de Graaf
Geen opmerkingen:
Een reactie posten